 |
| Kaempferia graminifolia Noppornch. & Jenjitt.
in Nopporncharoenkul & Jenjittikul, 2018.
ดอกดินใบข้าว || DOI: 10.11646/phytotaxa.379.3.4 facebook.com/iSIRBOOM |
Abstract
Kaempferia graminifolia, a new species belonging to subgen. Protanthium with unique grass-like foliage is described and illustrated. A preliminary IUCN conservation assessment finds that the status of this endemic species is Vulnerable.
Keywords: grass-like leaves, Kaempferia rotunda, new taxa, precocious flowering Kaempferia, vulnerable, Monocots
Nattapon Nopporncharoenkul and Thaya Jenjittikul. 2018. Kaempferia graminifolia (Subgen. Protanthium: Zingiberaceae), A New Endemic Species from Thailand. Phytotaxa. 379(3); 261-266. DOI: 10.11646/phytotaxa.379.3.4
Kaempferia graminifolia Noppornch. & Jenjitt.
ดอกดินใบข้าว (dok din bai khao)
พืชชนิดใหม่นี้ (รายงานการพบครั้งเเรกของโลก) ถูกพบโดยพี่นิด-วัชราพร เมื่อประมาณสิบปีที่แล้ว ต่อมาพี่จิ๋ว-สุนิสา เก็บตัวอย่างพืชชนิดนี้ในปี 2554 เป็น living specimen ไว้ที่โรงเรือน ณ สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ แม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ พวกเรา (ดร.ทยา เจนจิตติกุล ภาควิชาพฤกษศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล และผม) เห็นพืชชนิดนี้ในตอนเเรกก็ตัดสินใจว่าเป็นเพียงฟอร์มหนึ่งของดอกดิน/ทิพยเนตร (K. rotunda) ที่มีใบแคบเรียวยาวคล้ายใบข้าวเท่านั้น เพราะดอกของพืชทั้ง 2 ชนิดแทบจะไม่ต่างอะไรกันเลย
หลังจากลงพื้นที่เก็บข้อมูลภาคสนามหลายครั้งตั้งแต่ปี 2559 จนถึงปัจจุบัน เราได้ข้อมูลเชิงลึกของพืชชนิดนี้มากขึ้น ทั้งนิสัยการออกดอก สภาพแหล่งที่อยู่ ตลอดจนชนิดดินที่พืชชนิดนี้ขึ้น พบว่าเเตกต่างจากพืชชนิดอื่นที่รู้จักมาก่อน
จนกระทั่งปีนี้ (2561) ผมได้หลักฐานทางพันธุกรรมที่หนักเเน่นและสามารถเเยกพืชชนิดนี้ออกจากดอกดินสกุลเปราะชนิดก่อนหน้าได้อย่างสิ้นเชิง ผมหยิบ manuscript ที่ร่างไว้เมื่อนานมาเเล้วขึ้นมาปัดฝุ่น แก้ไขคำบรรยายลักษณะ วาดภาพลายเส้นประกอบคำบรรยายเพิ่มเติม และส่งรายงานพืชนี้เป็นพืชชนิดใหม่ของโลกตามหลักพฤกษศาสตร์โดยให้ชื่อวิทยาศาสตร์ “Kaempferia graminifolia Noppornch. & Jenjitt.” ที่ระบุถึงลักษณะของใบคล้ายกับพืชในกลุ่มหญ้า และกำหนดชื่อไทยว่า “ดอกดินใบข้าว” ส่วนสถานะการอนุรักษ์ตาม IUCN (International Union for Conservation of Nature) ของพืชชนิดนี้ พวกเราประเมินเบื้องต้นให้เป็น สิ่งมีชีวิตที่เกือบอยู่ในข่ายใกล้การสูญพันธุ์ (vulnerable) เนื่องจากจำนวนประชากรค่อนข้างน้อยและพื้นที่การกระจายพันธุ์จำกัด
ปัจจุบันพืชชนิดนี้ได้ตีพิมพ์ในวารสาร Phytotaxa ฉบับปีที่ 379(3) วันที่ 29 พฤศจิกายน 2561 (2018) หน้า 261-266 biotaxa.org/Phytotaxa/issue/view/phytotaxa.379.3
ขอบคุณทุกท่านที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับงานชิ้นนี้ พี่จินาย-ดร.วัฒนา พี่ชอบ-ฉัตรทอง กวาง-ธัญชนก ที่ให้บัตรผ่านประตูศึกษาตัวอย่าง อสพ พี่นิด-วัชราพร พี่จิ๋ว-สุนิสา พี่อาร์ต-พสธร พี่แวนดี้-วันดี สำหรับข้อมูลพืช การช่วยเหลือระหว่างลงพื้นที่ภาคสนาม และนอนสถานีตำรวจเป็นเพื่อน ขอบคุณพิพิธภัณฑ์พืชทุกแห่ง และผู้สนับสนุนทุนวิจัยทุกท่านครับ
#NewSpecies #EndemicThailand #PlantScience #MahidolUniversity
