 |
| ว่านแผ่นดินเย็นเขาใหญ่ Nervilia khaoyaica Suddee,Watthana & S.W. Gale |
Summary
A new one-flowered species of Nervilia is described and illustrated from plants collected in Nakhon Ratchasima Province, eastern Thailand. The glabrous, angular leaf of Nervilia khaoyaica Suddee, Watthana & S. W. Gale affiliates it to the taxonomically difficult and widespread Nervilia adolphi – punctata species alliance of Section Linervia, but it is otherwise readily distinguished by its broad, oblong-obovate lip with a saccate base and obscure, rounded side lobes below the middle, and by the striking colouration of the disk.
Keywords: Section Linervia, species alliance, taxonomy
มีการสำรวจพบพืชชนิดใหม่ของโลกในประเทศไทย วงศ์กล้วยไม้ (Orchidaceae) ให้ชื่อว่า Nervilia khaoyaica Suddee,Watthana & S.W. Gale หรือ “ว่านแผ่นดินเย็นเขาใหญ่” เนื่องจากพบที่อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ จ.นครราชสีมา โดยขณะนี้ได้รับการยืนยันจากสวนพฤกษศาสตร์หลวงเมืองคิวประเทศอังกฤษ ซึ่งเป็นศูนย์กลางและแหล่งรวบรวมข้อมูลทางด้านวิชาการของพรรณไม้จากทั่วโลก และได้รับการตีพิมพ์ในวารสารทางพฤษศาสตร์คิว บูลเลติน ( kew Bulletin) ของทางสวนพฤกษศาสตร์หลวงเมืองคิว ฉบับล่าสุดคือฉบับที่ 68 ของปี 2556 แล้ว
นายสมราน สุดดี นักวิทยาศาสตร์ชำนาญการพิเศษ สำนักหอพรรณไม้ วิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช กรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กล่าวว่า สำหรับว่านแผ่นดินเย็นเขาใหญ่ นั้นจัดเป็นกล้วยไม้ดินชนิดหนึ่ง ชอบขึ้นในพื้นที่ที่มีความชุ่มชื้นสูงและเย็น จึงได้ชื่อว่าว่านแผ่นดินเย็น แต่ชาวบ้านทั่วไปมักเรียกพืชชนิดว่าว่านพระฉิม สำหรับว่านแผ่นดินเย็นเขาใหญ่นั้น ขึ้นอยู่บนเขาที่มีความสูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 733 เมตร ความสูงของต้นตั้งแต่หัวใต้ดินถึงช่อดอกประมาณ 9 ซม. ดอกมีกลีบเลี้ยงสีน้ำตาลอ่อนแกมเขียว ไปจนถึงน้ำตาลเข้มหรือน้ำตาลแดง 5 กลีบ กลีบปากมีแถบสีเขียวหรือบางดอกมีสีเหลืองตรงกลางกลีบ และมีเส้นและจุดสีม่วงกระจายอยู่รอบๆ กลีบดอก ออกดอกช่วงเดือน มี.ค. ที่สำคัญใบมีลักษณะพิเศษคือเป็นรูปหัวใจ ทรงเหลีี่ยม ยาว 4.8-6.7 ซม. กว้าง 5.5-6.8 ซม. บางต้นออกใบเป็นสีม่วง บางต้นใบเป็นสีเขียว ซึ่งถือเป็นความผันแปรของพืชชนิดนี้ ใบและดอกออกคนละช่วงเวลาไม่พร้อมกัน
นายสมราน กล่าวอีกว่า ทั้งนี้ว่านแผ่นดินเย็นเขาใหญ่ ผู้พบคนแรกคือ นายณรงค์ จิระวัฒน์กวี นักวิจัยนกเงือกในพื้นที่อุทยานฯ เขาใหญ่ พบบริเวณเส้นทางไปยังน้ำตกผากล้วยไม้ เมื่อปี 2554 และได้นำภาพถ่ายมาสอบถาม จึงได้ลงพื้นที่เก็บตัวอย่างมาศึกษาและตรวจสอบร่วมกับ นายสันติ วัฒฐานะ นักวิชาการองค์การสวนพฤกษศาสตร์ (อสภ.) และ นาย เอส.ดับบลิว.เกล นักพฤกษศาตร์ ชาวฮ่องกง ใช้เวลาตรวจพิสูจน์ 2 ปี จึงได้รับการยืนยันว่าเป็นพืชชนิดใหม่ของโลก ทั้งนี้สำหรับปริมาณที่พบนั้นไม่มาก พบขึ้นประปรายอยู่จุดเดียวบริเวณเส้นทางระหว่างน้ำตกผากล้วยไม้ไปยังน้ำตกเหวสุวัต อีกทั้งเรายังไม่ได้สำรวจทั่วบริเวณเขาใหญ่ สถานภาพตอนนี้จึงถือว่ามีความอ่อนไหวพอสมควร หากสภาพพื้นที่ป่ามีการเปลี่ยนแปลง ถูกทำลายก็อาจกระทบกับพืชชนิดนี้ได้
นายสมราน กล่าวด้วยว่า นอกจากนั้นยังมีพืชพันธุ์ใหม่ของโลกที่พบในปรเทศไทย และอยู่ระหว่างการยืนยันข้อมูลและตีพิมพ์ในวารสารพฤกษศาตร์ต่างประเทศอีก 4 คือ ว่านแผ่นดินเย็นอุ้มผาง พบที่ดอยหัวหมด อ.อุ้มผาง จ.ตาก เอื้องรังนกอุ้มผาง เสี้ยวศักดิ์สุวรรณ และสาวสนมดงนาทาม พบที่ดงนาทาม จ.อุบลราชธานี ซึ่งเป็นสิ่งที่แสดงให้เห็นความหลากหลายทางของชนิดพันธุ์พืชของประเทศไทย
Stephan W. Gale, Somran Suddee, Santi Watthana. 2013. Studies in Asian Nervilia (Orchidaceae) III: N. khaoyaica, a new species from eastern Thailand. Kew Bulletin.
นักพฤษศาสตร์ไทย-ฮ่องกง พบพืชชนิดใหม่กลางเขาใหญ่ ชี้เป็นวงศ์กล้วยไม้ดินให้ชื่อ“ว่านแผ่นดินเย็นเขาใหญ่"
