เทียนสว่าง Impatiens cardiophylla Hook. f.
วงศ์ : BALSAMINACEAE
ลักษณะลำต้น : ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 60 ซม. ลำต้นอวบน้ำ สีน้ำตาลแดง ผิวเกลี้ยง
ลักษณะใบ : ใบเดี่ยว ออกเรียงสลับเวียนรอบลำต้น หรือเป็นเกลียว รูปใบหอกเกือบกลม ยาว 3-6 ซม. ปลายใบแหลมเป็นหาง ขอบใบหยักเป็นซี่ฟันห่างๆ โคนใบกลม เว้าเล็กน้อย หรือเบี้ยว แผ่นใบอวบน้ำ ก้านใบยาว 2-5 ซม.
ลักษณะดอก : ออกดอกเป็นเดี่ยวตามซอกใบ ดอกสีชมพู หรือสีชมพูอมแดง กลางดอกมีปื้นขาวและแต้มสีเหลือง กลีบดอก5กลีบ ขนาดไม่เท่ากัน กลีบบน1กลีบเว้าเป็นรูปหัวใจ กว้างราว 3 ซม. กลีบคู่ข้างมีขนาดเล็กสุด ปลายกลีบค่อนข้างแหลม กลีบคู่ล่างติดกันดูคล้ายเป็นกลีบเดียวกัน เกสรตัวผู้5อัน อับเรณูติดกัน กลีบเลี้ยง5กลีบ มี2กลีบที่ฝ่อลดขนาดเล็กลง เดือยยาวเป็นหางม้วนงอราว 0.8-1 ซม. ก้านดอกยาว 2-5 ซม. มีใบประดับรูปเส้นด้ายติดอยู่กึ่งกลางก้านดอก ออกดอกในราวเดือน ก.ค. – ก.ย.
ลักษณะผล : รูปกระสวย ยาว 1.5-1.7 ซม. ผิวเกลี้ยง มีเมล็ดเป็นจำนวนมาก ผิวเป็นร่างแห และมีขนปกคลุม
แหล่งที่พบในไทย : พันธุ์ไม้สกุลนี้พบอยู่ในเมืองไทยกว่า 70 ชนิด สำหรับชนิดนี้เป็นพืชหายากชนิดหนึ่ง พบขึ้นตามซอกหินปูนภายใต้ร่มเงาไม้ใหญ่ใกล้ชายทะเลบนภูเขาที่มีความสูงจากระดับน้ำทะเลไม่เกิน 200 เมตร ปัจจุบันมีรายงานการพบที่ จ.ประจวบคีรีขันธ์ และ จ.ชุมพร เท่านั้น
แหล่งกำเนิดและแพร่กระจาย : เป็นพืชถิ่นเดียวของไทย
เทียนหินอ่อน Impatiens larsenii T. Shimizu
วงศ์ : BALSAMINACEAE
ลักษณะลำต้น : ไม้ล้มลุก สูงได้ประมาณ 50 ซม. ลำต้นเกลี้ยง
ลักษณะใบ : ใบเดี่ยว ออกเรียงสลับเวียนรอบลำต้น หรือเป็นเกลียว รูปไข่ หรือรูปไข่แกมรูปขอบขนาน ยาว 4.5-14 ซม. ปลายใบแหลมยาว ขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อย โคนใบรูปลิ่มกว้าง มีต่อมใกล้โคนใบ แผ่นใบค่อนข้างบาง เส้นแขนงใบ 6-8 คู่ ก้านใบยาว 5 ซม.
ลักษณะดอก : ออกดอกเดี่ยวหรือเป็นกระจุก 2 ดอก ตามซอกใบใกล้ปลายกิ่ง ดอกสีเหลือง และมีจุดสีแดงด้านใน กลีบดอก5กลีบ ขนาดไม่เท่ากัน กลีบข้าง4กลีบ กลีบคู่นอกรูปไข่กว้าง ยาว 0.7 ซม. กลีบคู่ในขนาดเล็ก รูปรี ยาว 0.1 ซม. กลีบปากเป็นถุงลึก ยาว 0.8-1 ซม. โคนถุงเป็นจงอยสั้นและโค้งงอ ปลายปากเป็นรูปไข่กลับ กว้าง 0.6 ซม. ยาว 0.8-0.9 ซม. เส้นกลางกลีบมีสันที่โคน กลีบเลี้ยง2กลีบ สีเขียวอ่อน ใบประดับขนาดเล็กติดอยู่ที่โคนก้านดอก ก้านดอกยาว 3-4 ซม. ออกดอกในราวเดือน ก.ย. - ต.ค.
ลักษณะผล : รูปแคปซูล ผิวเกลี้ยง มีเมล็ดขนาดเล็กเป็นจำนวนมาก
แหล่งที่พบในไทย : พบขึ้นตามร่มเงาใต้ต้นไม้ในป่าดิบที่มีความสูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 100-250 เมตร ปัจจุบันมีรายงานการพบที่ จ.สุราษฎร์ธานี จ.พังงา และ จ.ตรัง
แหล่งกำเนิดและแพร่กระจาย : เป็นพืชถิ่นเดียวของไทย
SHIMIZU Tatemi. 1977. Some additional notes on Impatiens (Balsaminaceae) of Thailand. Acta phytotaxonomica et geobotanica. 28(1-3), 31-34, 1977-04-30 [PDF File]
รวบรวมสุดยอดไม้หายาก และ ไม้เฉพาะถิ่น:
