 |
| Clerodendrum peninsulare Satthaphorn, A.J.Paton & Leerat., in Satthaphorn, Paton & Leeratiwong, 2022. |
Summary
Clerodendrum peninsulare, a species restricted to upper peninsular Thailand, is described and illustrated as new to science. It has long pendulous inflorescences with white flowers similar to those of C. angustipetalum, C. nutans and C. umbratile which are also found in peninsular Thailand, but it differs in its calyx and corolla. The conservation status of C. peninsulare is assessed as Near Threatened (NT). Clerodendrum palmatolobatum, a species previously thought to be restricted to Cambodia and Vietnam, is reported in Thailand and Laos and is lectotypified. It is illustrated and compared with the morphologically similar species C. intermedium, C. japonicum and C. paniculatum. The conservation status of C. palmatolobatum is assessed as Least Concern (LC).
Key Words: Cambodia, Indo-China, Laos, lectotypification, taxonomy, Vietnam
 |
| Clerodendrum peninsulare. A habit; B leaves; C inflorescence; D flowers; E immature fruits. Photos: J. Satthaphorn. |
Clerodendrum peninsulare Satthaphorn, A.J.Paton & Leerat. sp. nov.
Type: Thailand, Ranong, Khlong Nakha, Kapoe, 17 Nov. 1973, Santisuk 598 (holotype BKF SN064510!).
RECOGNITION. Clerodendrum peninsulare is morphologically similar to C. umbratile in leaf shape and pendulous thyrsoid inflorescences with white to creamy-white flowers and oblong-obovate corolla lobes but differs in its relatively shorter calyx tube and smaller lobes, shorter style and reflexed fruiting calyx lobes. A comparison between C. peninsulare and C. umbratile is presented in Table 1 and Figs 1 – 3.
HABITAT. Semi-evergreen forest, mossy forest and hill evergreen forest, alt. 80 – 1200 m.
ETYMOLOGY. The specific epithet ‘peninsulare’ refers to its being restricted to peninsular Thailand.
VERNACULAR NAME. Chut ra ya (ฉัตรระย้า)
Jiratthi Satthaphorn, Alan J. Paton and Charan Leeratiwong. 2022. Clerodendrum peninsulare, A New Species of Clerodendrum (Lamiaceae) from Thailand and A Note on C. palmatolobatum. Kew Bulletin. DOI: 10.1007/s12225-022-10000-z
ฉัตรระย้า (Clerodendrum peninsulare Satthaphorn, A.J.Paton & Leerat.) ถูกรายงานเป็นพืชชนิดใหม่ของโลกในการศึกษาครั้งนี้ ซึ่งก่อนหน้านี้กลุ่มประชากรทั้งหมดของพืชชนิดนี้ที่กระจายพันธุ์ในจังหวัดชุมพร ระนอง พังงา และสุราษฎร์ธานี ถูกระบุชนิดเป็น นางแย้มปักษ์ใต้ (Clerodendrum umbratile King & Gamble) ที่มีการกระจายพันธุ์ในเขตกระจายพันธุ์มาเลเซียและพบได้ในจังหวัดยะลาและนราธิวาส ผลจากการศึกษาตัวอย่างสัณฐานวิทยาอย่างละเอียดพบว่าฉัตรระย้ามีขนาดกลีบเลี้ยงที่เล็กกว่าและเกสรเพศผู้สั้นกว่าอย่างมาก และกลีบเลี้ยงขณะติดผลมีการบิดกลับ (reflexed) ในขณะที่นางแย้มปักษ์ใต้ไม่พบลักษณะนี้ รวมถึงความไม่ต่อเนื่องกันของการกระจายพันธุ์ในคาบสมุทรไทย
พนมสวรรค์ใบแฉก (Clerodendrum palmatolobatum Dop) ถูกรายงานครั้งแรกที่ประเทศกัมพูชาและมีการรายงานพบต่อเนื่องในประเทศเวียดนาม เนื่องจากพืชชนิดนี้มีลักษณะสัณฐานวิทยาอย่างคร่าวโดยเฉพาะสีของดอก คล้ายกับ พนมสวรรค์ (Clerodendrum paniculatum L.) ที่มีการกระจายพันธุ์กว้างในทวีปเอเชีย ซึ่งทำให้การระบุชนิดอาจมีความคลาดเคลื่อน เมื่อศึกษาสัณฐานวิทยาโดยละเอียดพบว่าลักษณะของพนมสวรรค์ใบแฉกมีใบที่มีการเว้าลึกของขอบใบ มีกลีบดอกที่ยาวกว่าและขอบกลีบเป็นคลื่นแตกต่างกันกับพนมสวรรค์ การศึกษาครั้งนี้เป็นการรายงานการพบนมสวรรค์ใบแฉกครั้งแรกในประเทศไทยและลาว โดยประชากรพืชชนิดนี้สามารถพบได้ในภาคตะวันออกและภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยและประเทศลาวตอนใต้
